Beschermd wonen (BW) Heerenveen is een locatie van VNN waar mensen worden geholpen om hun verslaving onder controle te houden en een gestructureerd bestaan op te bouwen. Stapsgewijs wordt gewerkt aan het (opnieuw) leren zelfstandig te functioneren in de samenleving. Het onafhankelijk blijven van drugs of andere middelen loopt als een rode draad door de begeleiding. BW Heerenveen gaat nu nog een stap verder. Daar wordt namelijk gewerkt aan een innovatie op het gebied van verslaving en gezonde leefstijl. Wat is de impact van een gezondere leefstijl op een verslaving? Wat is de beste manier om een gezonde leefstijl bij deze doelgroep te bevorderen? Vanuit wetenschappelijke literatuur en praktijkonderzoek werkt BW Heerenveen aan het vinden van antwoorden op deze vragen.
Achtergrond
Juliette Vereijken werkt bij BW Heerenveen als interne woonbegeleidster. Daarnaast doet ze de master Healthy Aging Professional aan de Hanzehogeschool. Het ontwikkelen van de Innovatie Verslaving en Gezonde leefstijl staat centraal in deze opleiding.
‘’De doelen in het Nationaal Preventieakkoord hebben een hoge prioriteit binnen VNN. Niet alleen op het gebied van bijvoorbeeld roken of alcoholgebruik, maar juist ook gezonde levensstijl in bredere zin. Dat sluit heel erg aan bij mijn persoonlijkheid en achtergrond. Ik ben zelf van origine psychomotorisch therapeut en ik ben altijd al bezig geweest met sport en gezonde voeding. Toen ik vorig jaar bij mijn leidinggevende aangaf dat ik me graag verder wilde ontwikkelen, kwam vanuit VNN het voorstel om de master Healthy Aging te gaan doen en dit thema op te pakken. De opleiding begon in september en in oktober kon ik al de eerste inzichten toepassen in de praktijk.’’
Werkgroep
Samen met haar werkgroep toetst Juliette principes uit de wetenschappelijke literatuur aan de praktijk van het dagelijks leven in de BW. Deze werkgroep bestaat uit zowel cliënten als collega’s.
‘’De kracht is om samen met de mensen op de werkvloer te gaan verkennen wat werkt. Je kunt wel een plan bedenken, maar als het niet aansluit op de praktijk gaat het niet werken. De werkgroep kan een idee meteen testen en kijken welke invloed het heeft. Om dat zo goed mogelijk te doen hebben we gezorgd voor een diverse werkgroep. De werkgroep bestaat uit cliënten en collega’s met uiteenlopende leeftijden en verschillende achtergronden.’’
Nudges
De afgelopen maanden heeft de BW voornamelijk gekeken naar structurele de inzet van kleine interventies: zogeheten ‘nudges’.
‘’Tijdens de opleiding heb ik gekeken naar de literatuur over het bevorderen van een gezonde leefstijl. Zo kwam ik er achter dat er veel wetenschappelijk onderzoek is gedaan naar de inzet van ‘nudges’. Een nudge betekent letterlijk het geven van een klein duwtje in een richting. Je past iets kleins aan in de omgeving en daarmee lok je een bepaald gedrag uit. Op de BW hebben we bijvoorbeeld in plaats van koekjes nu altijd vers fruit op tafel staan. Zonder erbij na te denken pakt men nu een stuk fruit in plaats van iets ongezonds. Dat is maar een kleine verandering, maar je krijgt al veel gezonder gedrag.''
''Naast mensen met alleen een verslaving hebben we op de BW ook cliënten met een dubbeldiagnose. Zij hebben bijvoorbeeld een licht verstandelijke beperking, een persoonlijkheidsstoornis, autisme, of ADD. Dat betekent dat veranderingen niet te groot of te ingewikkeld moeten zijn. Onze cliënten zijn vaak al van heel ver opgeklommen en ze hebben hun leefstijl al enorm verbeterd. Daar moet je niet een te grote verandering aan toe willen voegen. Grotere veranderingen worden bovendien minder vaak volgehouden. Kleinere aanpassingen waar iemand zelf achter staat, zijn veel effectiever. Dat is ook wat we nu in de praktijk zien en wat we terugkrijgen van onze cliënten. ‘’
Verbinden
De werkgroep gaat niet alleen uit van de literatuur en hun eigen ervaring. Samenwerkingspartners en andere locaties van VNN hebben ook veel kennis te delen.
‘’VNN staat achter de afspraken in het Nationaal Preventieakkoord, maar daar zijn we natuurlijk niet de enigen in. De gemeente Heerenveen heeft dezelfde afspraken ondertekend. Ook zij besteden aandacht aan voeding, beweging en geestelijk welzijn. Sinds kort ben ik aangesloten bij hun werkgroep Vitaliteit.''
''Ze hebben nagedacht over hoe ze de gemeente gezonder kunnen maken. Daar is het project 'Scoren voor Gezondheid' uit ontstaan. Waar zij echter tegen aanliepen is dat de mensen die onder sociaal domein vallen, zoals onze cliënten, erg moeilijk te bereiken zijn. Wij werken juist met mensen uit deze groep, daarom fungeren wij nu als pilotgroep voor Scoren voor Gezondheid. Daarnaast versterken we elkaar met advies over en weer.''
Basiswerkwijze
De werkgroep Innovatie Verslaving en Gezonde levensstijl werkt toe naar een werkwijze die binnen en buiten VNN overgenomen kan worden.
‘’We gaan verder in met het in kaart brengen van nudges die goed werken in de praktijk. Ondertussen laten we ons verder informeren door collega’s, samenwerkingspartners en wetenschappelijke literatuur. We streven ernaar om te komen tot een solide eigen definitie van een gezonde leefstijl en een succesvolle werkwijze die dit kan bevorderen bij zowel cliënten als collega’s . Een basiswerkwijze die aangepast kan worden aan individuele situaties, want elke locatie is anders.’’