VNN is samen met verschillende partners een uniek onderzoek gestart naar de prevalentie, perceptie en reclame van non-alcoholische dranken. Kor Spoelstra, werkzaam bij VNN als psychiater en onderzoeker, is hoofdaanvrager van de VWS-subsidie voor het onderzoek. Hij legt uit wat er straks precies wordt onderzocht en waarom.
Wat valt er eigenlijk te onderzoeken?
We zien de laatste jaren een toename van het gebruik van non-alcoholische alternatieven voor alcohol. Bijvoorbeeld bieren, wijnen of cocktails zonder alcohol, of met maar een hele kleine hoeveelheid alcohol. Hartstikke goed zou je denken.
Kor: ‘’We weten wat de gezondheidsrisico’s zijn van alcoholische dranken. Maar het is nog niet goed onderzocht hoe gezond of ongezond deze non-alcoholische alternatieven zijn.’’
Aannames
Rondom alcoholvrije alternatieven heersen verschillende aannames, die niet altijd opgaan, of waarvan nog moet blijken of ze waar zijn.
Kor:’’ Alcoholvrije dranken zijn niet altijd alcoholvrij. Soms zit er wel een kleine hoeveelheid alcohol in (0.1 tot 0.5%), maar worden ze toch als alcoholvrij verkocht. Afhankelijk van het land waar het geproduceerd wordt, kan dat percentage zelfs hoger liggen. Dit kan in het bijzonder een probleem vormen voor zwangere vrouwen, jongeren en ouders”.
Normalisatie
Het is bekend dat normalisatie van alcohol leidt naar meer alcoholgebruik en naar jongeren die eerder beginnen met alcohol drinken. Is het dan een goed ontwikkeling dat non-alcoholische bieren en wijnen nu steeds normaler worden? En leidt het ertoe dat men steeds vaker de alcohol overslaat, of werkt het juist averechts?
Kor: ‘’We hebben bijvoorbeeld bij vapen gezien dat men eerst dacht dat het een oplossing of alternatief was. Het zou gezonder zijn dan roken en mensen helpen met stoppen. Nu blijkt vapen ongezonder dan gedacht en zet het jongeren juist aan om te gaan roken. We gaan onder andere onderzoeken of er in het geval van non-alcoholische sprake is van een soortgelijke werking.’’
Alibimarketing
Centraal in het onderzoek staat de perceptie van de verschillende groepen consumenten. Bijvoorbeeld jongeren, volwassenen en ouderen. Zien zij het als gewoon een lekker drankje, als vervanging van alcohol, of als een aanvulling op alcohol? En hoe kijken de verstrekkers er tegenaan? Zijn winkels en horeca overtuigd dat ze een gezond product aanbieden? En wat is het effect van reclame?
Kor: ‘’Ook is er sprake van ‘alibimarketing’. Alibimarketing bij alcoholvrije dranken verwijst naar marketingstrategieën waarbij de alcoholindustrie alcoholvrije alternatieven promoot om een verantwoord imago uit te stralen, terwijl het werkelijke doel blijft om alcoholhoudende dranken te verkopen.''
Het doel van het onderzoek
Het onderzoek duurt ongeveer twee jaar en wordt uitgevoerd door middel van kwantitatief en kwalitatief onderzoek. NHL Stenden en Breuer Intraval maken onderdeel uit van het consoritum. De resultaten dragen bij aan het wereldwijde wetenschappelijke beeld. Wanneer er genoeg onderzoeken zijn gedaan over het onderwerp zal het leiden tot helder, wetenschappelijk gedragen advies.
Kor: ‘’Als expert in verslavingszorg geven wij adviezen als ‘zien drinken doet drinken’ en ‘hoe langer je wacht met alcohol hoe beter’. Dat soort adviezen zijn gestoeld op wetenschappelijke studies. Met ons onderzoek willen wij bijdragen aan meer kennis, zodat we ook over non-alcoholische alternatieven een wetenschappelijk onderbouwd advies kunnen geven.’’