Het Intramuraal Motivatiecentrum (IMC) van VNN is een plek waar mensen met verslavingsproblematiek die in aanraking zijn gekomen met justitie, terecht kunnen voor behandeling. De cliënten in het IMC zijn hoofdzakelijk mannen. Mannen die flink wat hebben meegemaakt en gehard zijn door hun ervaringen. Saskia de Ruiter is verpleegkundige en sociotherapeut bij het IMC. Sinds november 2020 geeft zij ook yogales aan een select groepje cliënten.
Elke week, op dinsdagavond, komen twee groepen cliënten van het IMC in Beilen samen in de sporthal. De sporthal voelt op deze avond echter niet als een sporthal. De TL-buizen zijn uitgeschakeld, er schijnt sfeerverlichting en de vloer is bedekt met een kleed, waxinelampjes en wierook. Uit de speakers klinkt rustgevende muziek. Het is een oase van rust. Het is in deze ruimte dat de groep gedurende een uur bezig gaat met yoga. Door verschillende houdingen aan te nemen, werken ze aan beheersing te krijgen over lichaam en geest en bewust te worden van de ademhaling.
Toen Saskia solliciteerde bij VNN in maart 2020, was zij net bezig met een opleiding tot yogadocent. Tijdens haar gesprek kwam haar passie voor yoga ter sprake. Collega’s moedigden haar ook aan om eens yogales te geven aan de cliënten van het IMC. Saskia wist aanvankelijk niet goed hoe zij dit vorm moest geven, maar na een gesprek met haar manager, besloot ze toch enkele proeflessen te geven. Saskia: “Ik begon met een half uurtje, maar dat was eigenlijk te kort. Bovendien was het te veel werk om deze lessen voor te bereiden, te geven en daarnaast nog mijn werk als sociotherapeut te blijven doen. Ik was constant aan het rennen en vliegen.”
De lessen werden wel goed bezocht, dus besloten Saskia en haar manager om meer uren vrij te maken voor het opzetten van de ruimte en het werkelijk geven van de yogalessen. Ze investeerde in yogamatten en een cliënt maakte meditatiebankjes bij de dagbesteding. Inmiddels komen elke dinsdagavond een vaste groep cliënten, verdeeld over twee groepen, en regelmatig sluit iemand spontaan aan.
“Het mooie aan het geven van yoga aan de mensen in de kliniek is dat het je vooroordelen compleet onderuit haalt. Mensen denken vaak dat yoga zweverig is, voor mietjes. Maar de stoerste mannen komen naar mijn lessen. Sommigen komen uit eigen beweging, anderen worden overtuigd door de vaste groep cliënten”, vertelt Saskia. “Om niet elke keer hetzelfde aanbod te hebben, geef ik thema’s aan de lessen. De ene kant doen we fysiek uitdagendere oefeningen, de andere keer juist niet, en dan geef ik ze mee niet voluit te gaan maar te luisteren naar je eigen lichaam. Ik vraag dan aan de cliënten om in plaats van 100% te geven, eens een houding aan te nemen met 70%. Dit kan nog weleens lastig zijn, dan praten we aan het einde van de les over hoe dit ervaren is."
Emiel is een cliënt bij het IMC. Hij is sinds zijn 20e verslaafd aan speed. Na zijn scheiding kwam hij in financieel zwaar weer, verloor zijn baan en kwam uiteindelijk zelfs op straat terecht. Om geld te verdienen, besloot hij drugs te dealen en zijn gebruik raakte daardoor in een stroomversnelling. Hij kwam meerdere keren in aanraking met de politie en zat een paar keer vast. Emiel is klaar met zijn ruige leven en wil er meer zijn voor zijn dochter. “Dit is mijn eerste klinische opname en wat mij betreft ook mijn laatste. Niet dat ik deze plek niets vind, ik kan het juist goed vinden met mijn begeleiders en ik vind het een stuk minder klinisch en gevangenis-achtig dan ik had gedacht. Ik kan hier goed praten over mijn problemen en krijg veel vrijheden. Maar ik wil een ander leven en dat betekent dat ik het een en ander moet veranderen.”
Emiel gaat sinds begin november naar de lessen van Saskia. “Als ik eerder had gekund, had ik dat gedaan. Ik was eerder gedetineerd in Veenhuizen, en ik heb daar een boeddhist ontmoet. Ik heb veel aan mijn gesprekken met hem gehad. Hij gaf me het gevoel dat ik er altijd mag zijn, of ik nou op een goede of slechte plek in mijn leven ben. Via hem ben ik ook in contact gekomen met meditatie en yoga. Mij brengt het in contact met eigen gevoel. Dat is iets dat daarvoor ontbrak, en waardoor ik deels ook in detentie terecht gekomen. Ik cijferde mijn gevoelens weg en focuste te veel op mijn omgeving. Met yoga ben je veel in contact met jezelf.”
Is yoga echt onderdeel van de therapie? Saskia: “Uiteindelijk wel. Het is niet zo dat ik een protocol volg, maar de lessen die je uit yoga haalt, kunnen erg waardevol zijn bij het herstel. Yoga is een kwestie van je gevoel volgen, focussen op je ademhaling. Ik zeg altijd: je adem heb je altijd bij je, daar kun je altijd naar terug gaan. In het geval je gefrustreerd raakt bijvoorbeeld. En frustratie en agressie is iets waar veel van mijn cliënten mee kampen. Vaak voortkomend uit trauma.”
Saskia was verrast door de toewijding van de cliënten . “Af en toe sluiten collega’s ook aan, en op een dag besloot een wat drukkere collega ook mee te doen. Het doel tijdens de yoga is natuurlijk om rust te vinden, dus ik was benieuwd hoe de groep op haar zou reageren. Tot mijn verbazing nam de groep haar mee in de rust. Op een heel natuurlijke manier kalmeerden zij haar en zorgden zij voor een serene omgeving. Ik was erg trots op hen, dat zij dat, zonder iets te zeggen, konden realiseren.”
Emiel: “We zijn met een klein clubje, en dat zorgt voor een prettige omgeving. Maar ik gun anderen ook wat yoga mij brengt, daarom raad ik anderen ook aan mee te doen met de lessen. Als ik straks weg ben uit de kliniek, ben ik van plan yoga te blijven beoefenen. Ik ben ook bezig met het boek van Wim Hof en merk dat alleen door een ijskoude douchte te nemen, ik al meer met mezelf in contact kan komen. Dit tot verbijstering van mijn oud-medegedetineerden, overigens. Ik vind met ademhalingstechnieken dat ik een soort oerkracht vind en een nieuw vertrouwen in mijn lichaam. Ik geloof niet in een god, maar wel in meer tussen hemel en aarde. Lessen uit het boeddhisme en yoga helpen me mijn leven op een andere manier in te richten.”
Naast Saskia zijn er twee anderen bij VNN die af en toe yogales geven. Ze zou het fantastisch vinden om fulltime yogales te geven en hoopt dat yoga nog breder wordt ingezet binnen de organisatie. En dat zal volgens haar bij de cliënten waarschijnlijk in goede aarde vallen. Ook volgens Emiel kan yoga voor iedereen nuttig zijn. “Yoga helpt je eerlijk te zijn tegen jezelf. Je kunt wel een ander beeld voorhouden aan de buitenwereld, maar niet aan jezelf.”
* Dit verhaal is waarheidsgetrouw opgeschreven. Uit privacyoverwegingen is de naam ‘Emiel' gefingeerd en heeft de persoon op de foto niets te maken met de inhoud.
