In 2017 startten de VNN-kliniek Bolsterburen en de deeltijdbehandeling in Heerenveen met muziektherapie. Niet alleen wordt er veel naar muziek geluisterd tijdens sessies, ook maken cliënten zelf muziek. Cliënten delen lief en leed via songteksten, ritme en melodie. Muziektherapeut Roeland van der Velde schrijft over de bijzondere beleving van een cliënt.
"Muziektherapie is niet Iris’ lievelingsonderdeel van de behandeling. Tijdens de detox gaat het nog wel; dan wordt er nog niet zo veel gevraagd van haar. Eenmaal op de afdeling Observatie en Diagnostiek bevriest ze zowat als er muziek gemaakt wordt bij de oefeningen om zicht te krijgen op patronen in denken, voelen en handelen. Hevige angst, negatieve gedachten nemen het helemaal over van haar. Ze zou het toch gewoon moeten durven? Wat is ze nou voor stom mens dat ze niet meedoet, terwijl iedereen om haar heen dat wel doet? Ze is meedogenloos hard naar zichzelf, en in haar invullingen hoe anderen haar ervaren.
“I look around the grave for an escape route of old routines
There doesn't seem to be any other way
Cause I've started falling apart, I'm not savoring life
I've forgotten how good it could be to feel alive”
Met het lied “Machines” van Biffy Clyro introduceert ze zichzelf in de groep op de afdeling Terugvalpreventie. Het is al weken haar lijflied. Ze wil haar patronen doorbreken, maar de nachten zijn verschrikkelijk, brengen haar terug in het verleden. Als haar dag begint, heeft ze er al een strijd op zitten, en worstelt ze zich door de dag heen met een torenhoog stressniveau. Zo ook door de sessies, waarin er veel d.m.v. improvisatie wordt gewerkt aan thema’s als zelfbeeld, grenzen aanvoelen en aangeven, en interpersoonlijke patronen. Daarvoor moet iemand dus iets van zichzelf laten horen. Iris vindt van zichzelf ook dat ze dit moet doen.
Bevriezing en herbeleving
Bij een afstand en nabijheidsoefening zit ze achter een djembé. Hiermee kan ze door zacht slaan mij uitnodigen, en door hard slaan mij naar achteren sturen. Ik speel op een gitaar en stem af op haar. De groep observeert, en kunnen met kleine instrumenten geluid maken als het spanningsniveau van Iris stijgt. Daarmee kunnen ze haar helpen om haar grens aan te geven. Het is voor haar heel spannend, en het lukt moeilijk om hard en zacht vorm te geven, de regie te nemen. Ze bevriest en belandt in een herbeleving. Iedereen voelt haar machteloosheid.
Hoe kom je voorbij het paradigma "Als ik me laat zien en horen, ben ik anderen tot last"? Iris wil wel gezien en gehoord worden maar niet afgewezen worden. Ze denkt dat haar bijdrage niet iets toevoegt, waardoor ze in een self-fulfilling prophecy terecht komt: “zie je wel, ik ben waardeloos.”
“I've started falling apart, I'm not savoring life
Take the pieces and build them skywards
I've forgotten how good it could be to feel alive
Take the pieces and build them skywards”
Iris ontdekt tijdens muziektherapie wat het zachtste en kleinste instrument in de ruimte is: een eitje, gevuld met rijst, waarmee je kan schudden. Met dit eitje komt Iris in een modus waarin ze mee kan doen in de luwte, waarin het goed genoeg is dat ze mee doet. Zo begint Iris haar eigen tempo te bepalen, haar lat omlaag te leggen en tot rust te komen.
Het eitje wordt tijdens de deeltijdbehandeling haar beste vriend, en in de groep soms onderwerp van spot, waarin Iris op jolige wijze scherp wordt gehouden op het proces van vermijding versus haar grenzen verleggen. Binnenin en rondom ontstaat Iris meer stabiliteit. Ze wil zich open stellen voor meer uitdaging en dit zorgt voor ups en downs; waardoor het thema ‘machteloosheid’ regelmatig terugkeert. Gelukkig blijven de herbelevingen tijdens de sessies uit. Tijdens EMDR krijgt het eitje zelfs nog een bijzondere rol om haar in het ‘hier en nu’ te krijgen.
Beweging
Haar spanningsniveau blijft verder dalen tijdens de sessies, en ze neemt steeds meer ruimte in, het ei schudt harder en er wordt voorzichtig harder op trommels gespeeld. Op de laatste dag van de deeltijdbehandeling vraag ik haar met welke oefening ze wil afsluiten. “Die met de djembé, en dat jij dan weer met de gitaar heen en weer loopt”.
Met de djembé stuurt ze me heen en weer door de ruimte, de regie steeds beter voelbaar. De spanning loopt bij haar tijdens het spel hoog op, maar het is te hanteren. Ze durft zelfs binnen de oefening haar grenzen een beetje te verleggen, en heeft zichzelf erg hoorbaar gemaakt. Het geeft haar een goed gevoel dat het nu is gelukt en ze is trots.
I, I, I will battle for the sun, sun, sun, sun
Cause I, I, I have stared down the barrel of a gun
Gun, gun, gun, gun, gun, gun
No falling
You, you, you, you, you are a cheap and nasty fake
Fake, fake, fake, fake, fake, fake
And I, I, I, I am the bones you couldn't break
Break, break, break, break, break, break, break
Met “Battle For The Sun” van Placebo neemt ze emotioneel afscheid van de deeltijdbehandeling; het lied een krachtige statement die past bij de enorme groei die zij heeft doorgemaakt. Om samen terug te kijken naar haar proces en haar zo trots te zien, raakt mij enorm. Even komt het spontaan in me op “zal ik haar het eitje meegeven?”, maar dan denk ik “nee, ze heeft hem niet meer nodig.”"
Iris is een gefingeerde naam. Deze blog is met toestemming van de cliënt gepubliceerd.
Het nummer 'Machines' vind je in de Spotify-lijst 'Loslaten'
Het nummer 'Battle for the Sun' vind je in de Spotify-lijst 'Kracht'