Flexible Assertive Community Treatment. Het is een mond vol en wordt daarom meestal afgekort tot het acroniem ‘FACT’. Het is een vorm van behandeling die wordt gebruik in de verslavingszorg. Het heeft een bijzondere doelgroep, een eigen manier van werken en kent ook specifieke uitdagingen. Dat heeft ook verslavingsarts Raisa Thybaut ondervonden. Zij werkt sinds 2018 bij FACT Noordoost Groningen.
‘’FACT is er voor cliënten die niet passen bij zorg die is vastgelegd in protocollen en zorgpaden, zoals dat bij poliklinieken het geval is. Die werkwijze werkt voor veel cliënten goed, maar FACT-cliënten hebben meer flexibiliteit nodig. Je kunt het zien als een berg met een aantal vaste paden naar de top. Voor onze cliënten zijn deze paden niet de oplossing. Wij zien vanuit onze werkwijze juist mogelijkheden voor hen die buiten deze gebaande paden liggen. Wij helpen hen als het ware navigeren langs deze alternatieve routes die ook hén naar de top helpen.’’
Dat FACT-cliënten niet passen bij een gebruikelijk behandeltraject op een polikliniek hoeft niet te betekenen dat hun problemen altijd extreem heftig zijn, of dat er sprake is van onwil. Tal van factoren kunnen maken dat FACT de beste match is voor een cliënt.
‘’Een deel van ons werk valt onder bemoeizorg. Deze mensen zijn niet in zorg omdat ze daar (nog) niet voor openstaan, of ze zijn simpelweg nog niet bereikt door zorg. Daar gaan we op af om contact te maken, te kijken wat er mogelijk is en soms om simpelweg te volgen hoe het met ze gaat. Maar veel FACT-cliënten zijn wel degelijk bij ons in behandeling, ze passen alleen niet in een geprotocolleerde behandeling. Vaak zijn er problemen op meerder levensgebieden. Naast het middelengebruik spelen bijvoorbeeld ook vermijdend gedrag, sociale problemen of financiële problemen een rol. Dat kan er voor zorgen dat iemand niet op zijn of haar afspraken kan komen. Soms lukt dat juist prima, maar weten we dat het elk moment nodig kan zijn om te schakelen naar een andere aanpak of vorm. Via een andere route de berg op’’
Het FACT-team Noordoost Groningen bestaat uit twee verslavingsartsen, een psychiater en twee verpleegkundig specialisten. Verder werken er een aantal sociaal psychiatrisch verpleegkundigen, verpleegkundigen en GGZ-agogen. Samen bestrijken ze een groot gebied, wat ze onderling in twee delen hebben verdeeld.
‘’Als er een aanmelding binnenkomt voor behandeling bij FACT is de cliënt vaak al in behandeling geweest bij een polikliniek, maar is gebleken dat dit voor diegene niet werkt. Er wordt dan bij onze intake eerst gekeken welke collega uit de mix van disciplines het beste bij de cliënt past. Bij veel psychische problemen zou een van de SPV-ers bijvoorbeeld goed kunnen aansluiten. Maar als er op veel levensgebieden complexe factoren spelen, kan een van de GGZ-agogen juist een betere match zijn. Hier kan altijd in gewisseld worden en er is altijd een aanvullende behandelaar gekoppeld aan een cliënt.’’
FACT-werk vraagt flexibiliteit en volharding, maar er zijn ook situaties waarbij Raisa’s acceptatievermogen wordt beproefd. Ook dat hoort erbij, maar het is niet altijd makkelijk.
‘’We moeten soms assertief zijn, er op af gaan. En ook doorpakken. Als iemand bijvoorbeeld een paar keer niet op een afspraak verschijnt dan is het daarmee niet af. Soms zijn er zorgen bij de huisarts of de familie, maar doet de persoon de deur niet open. We komen er dan niet mee weg om te zeggen dat iemand niet open deed en we dus helaas niks kunnen doen. Dan zoeken we een andere manier. Soms maken we bijvoorbeeld contact met buren om via die weg een beeld te krijgen van de situatie en de veiligheid van de persoon. Daar komt het stuk ‘community’ van FACT naar voren. Dit hangt wel heel erg af van de voorgeschiedenis die we met iemand hebben. En uiteindelijk is het zo dat ieder mens mag kiezen hoe hij of zij wil leven. Ook als dat betekent dat ze zichzelf schade aandoen door hun gebruik. Maar ook dan kijken we nog steeds met diegene mee. Ik vind het een mooi proces om iemand mogelijkheden te laten zien en diegene daarin te gidsen. Maar dat werkt alleen als je het ook kunt accepteren als iemand toch kiest om zo te leven. Daar moet je wel tegen kunnen, het gevoel dat je op je handen blijft zitten.’’
Werken bij FACT betekent bijzondere uitdagingen, werkwijzen en situaties. Zodoende heeft Raisa ook specifieke inzichten opgedaan tijdens haar werk de afgelopen jaren.
‘’Ik heb door deze manier van werken geleerd om uit te zoomen en met een frisse blik te kijken naar het behandelverleden van een cliënt. Wat heeft gewerkt en wat niet? Wat heeft op dat moment niet (helemaal) gewerkt, maar was toch een stapje richting succes? Wisselen van behandelaar of type behandeling kan namelijk heel nuttig zijn, maar het is zeker niet zaligmakend. In het verleden zag ik de oplossing nog wel eens in het vinden van de éne juiste klik met de éne juiste behandelaar. Nu merk ik een meer open blik bij mezelf. Ook ging ik in het verleden sneller mee in iemands motivatie om opgenomen te worden. Het blijft in de kern van ons werk zitten om naast de cliënt te staan en niet te bepalen wat er moet gebeuren. En het is waardevol als een cliënt gemotiveerd is voor een interventie zoals een opname, maar soms is het niet de beste route om te bewandelen. Het is de kunst om dat inzicht aan te bieden zonder te sturend te zijn. Het blijft een uitdaging om die balans te houden.’’
